05/12/2025
6
Năm 2024–2025, Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế tiến hành sửa đổi các quy định liên quan đến hộ kinh doanh theo hướng:
Minh bạch hóa doanh thu,
Chuẩn hóa chế độ kế toán đơn giản,
Siết chặt giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt,
Áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hóa đơn và chứng từ.
Những điều chỉnh này được xây dựng dựa trên Luật Quản lý thuế, Luật Thuế giá trị gia tăng sửa đổi, hệ thống nghị định – thông tư hướng dẫn và đề án cải cách thuế giai đoạn 2026–2030.
Theo định hướng chung, từ năm 2026, hộ kinh doanh sẽ dần tiến gần hơn đến mô hình “doanh nghiệp siêu nhỏ”, nghĩa là phải thực hiện nghĩa vụ thuế theo số liệu thực tế, thay vì khoán cứng như trước đây.
Việt Nam hiện có hơn 5 triệu hộ kinh doanh dưới nhiều hình thức khác nhau: buôn bán nhỏ lẻ, dịch vụ ăn uống, cho thuê nhà, vận tải, thương mại điện tử, kinh doanh tự do...
Từ 2026, các hộ kinh doanh được chia thành 3 nhóm chính để áp dụng phương pháp thuế:
Hộ kinh doanh doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm
Tiếp tục không phải nộp thuế.
Tuy nhiên, phải đăng ký mã số thuế và cập nhật tình trạng kinh doanh để cơ quan quản lý nắm dữ liệu chính xác hơn.
Hộ kinh doanh doanh thu từ 100 đến dưới 500 triệu đồng/năm
Vẫn được áp dụng cơ chế khoán nhưng phương pháp xác định doanh thu sẽ dựa nhiều hơn vào dữ liệu điện tử, hóa đơn đầu ra, dòng tiền qua ngân hàng và dữ liệu từ nền tảng bán hàng.
Hộ kinh doanh doanh thu trên 500 triệu đồng/năm hoặc có từ 2 lao động thường xuyên trở lên
Bắt buộc áp dụng chế độ kế toán đơn giản.
Phải kê khai thuế hàng quý, sử dụng hóa đơn điện tử và nộp thuế theo số liệu doanh thu – chi phí thực tế.
Nhóm này được đánh giá chịu tác động lớn nhất.
Từ 2026, hộ kinh doanh sẽ thực hiện VAT theo hai cơ chế:
Theo mức khoán (dành cho hộ nhỏ)
Thuế suất: 1% – 5% tùy ngành.
Áp dụng cho nhóm hộ chưa phải lập sổ sách kế toán.
Theo phương pháp khấu trừ (dành cho hộ lớn)
Thuế suất: theo biểu 0%, 5%, 10% tùy hàng hóa – dịch vụ.
Hộ kinh doanh phải ghi nhận đầy đủ hóa đơn đầu vào, đầu ra.
TNCN với hộ kinh doanh được tính theo hai phương thức:
Thuế khoán: thường từ 0,5% – 2% trên doanh thu, tùy lĩnh vực.
Thuế theo thu nhập thực tế: áp dụng khi hộ kinh doanh phải kê khai chi phí, tính lợi nhuận theo mô hình tương tự doanh nghiệp nhỏ.
Nhà nước dự kiến điều chỉnh một số mức, nhưng hướng chung vẫn đảm bảo ổn định và tránh tăng gánh nặng cho khu vực kinh doanh nhỏ.
Không thay đổi nhiều, gồm 3 mức:
Doanh thu trên 500 triệu đồng/năm: 1.000.000 đồng/năm
Doanh thu từ 300–500 triệu đồng/năm: 500.000 đồng/năm
Doanh thu từ 100–300 triệu đồng/năm: 300.000 đồng/năm
Hộ doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm được miễn.
Từ năm 2026, tất cả hộ có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ đều phải:
phát hành hóa đơn điện tử,
hoặc sử dụng giải pháp hóa đơn bán lẻ theo chuẩn của Tổng cục Thuế.
Điều này nhằm:
giảm gian lận doanh thu,
hạn chế tình trạng khai thấp hơn thực tế,
tăng tính công bằng với doanh nghiệp.
Hộ kinh doanh theo phương pháp kê khai phải nộp tờ khai thuế theo quý, gồm:
Báo cáo VAT
Báo cáo TNCN
Tình hình sử dụng lao động
Bảng kê doanh thu – chi phí theo biểu mẫu đơn giản
Khoản chi hợp lệ được chấp nhận gồm:
chi phí mua hàng có hóa đơn hợp pháp,
chi phí thuê mặt bằng,
chi phí nhân công có chứng từ chi trả,
các khoản chi có chứng từ thanh toán điện tử.
100% việc nộp thuế được thực hiện qua:
ứng dụng thuế điện tử cho cá nhân và hộ KD,
cổng thanh toán ngân hàng,
ví điện tử được cấp phép.
Đây là vấn đề được quan tâm nhất vì liên quan trực tiếp đến mức thuế phải nộp.
Từ 2026, doanh thu của hộ kinh doanh không chỉ dựa trên khảo sát thực tế của cơ quan thuế mà còn được tổng hợp từ nhiều nguồn:
Hóa đơn bán hàng
Dữ liệu từ các nền tảng thương mại điện tử
Dữ liệu máy POS khi thanh toán thẻ
Dòng tiền vào tài khoản ngân hàng
Thông tin mua hàng đầu vào từ nhà cung cấp
Quy mô mặt bằng kinh doanh, số lượng lao động
Với thương mại điện tử, các sàn như Shopee, Lazada, TikTok Shop, Facebook Marketplace (đối tác thanh toán) phải cung cấp dữ liệu giao dịch định kỳ cho Tổng cục Thuế.
Điều này giúp hạn chế đáng kể tình trạng “doanh số online không ai biết”, vốn gây thất thu nhiều năm.
Nhóm này có doanh thu tiền mặt lớn, biến động theo thời điểm, nên việc áp dụng hóa đơn điện tử và POS sẽ tạo thay đổi đáng kể.
Với hộ nhỏ, vẫn áp dụng khoán.
Với hộ lớn, việc ghi chép chi phí, nguyên liệu, nhân sự sẽ giúp tính thuế chính xác hơn nhưng cũng tăng áp lực tuân thủ.
Đây là nhóm chịu ảnh hưởng rõ rệt nhất.
Doanh thu online sẽ được ghi nhận tự động.
Hộ không thể giấu doanh số như trước.
Thuế khoán chỉ còn áp dụng khi doanh thu nhỏ, còn đa số hộ bán hàng online quy mô vừa phải sẽ phải vào diện kê khai.
Từ 2026, cho thuê nhà tiếp tục áp dụng thuế suất ổn định, nhưng việc thu thuế dựa trên hợp đồng điện tử, dữ liệu ngân hàng sẽ giúp cơ quan thuế kiểm soát đầy đủ hơn.
Nhiều doanh nghiệp lâu nay phản ánh họ phải tuân thủ đầy đủ sổ sách, hóa đơn, trong khi hộ kinh doanh quy mô lớn lại chỉ nộp thuế khoán thấp. Quy định mới giúp thu hẹp khoảng cách này.
Việc áp dụng dữ liệu điện tử được đánh giá có thể tăng thu ngân sách từ khu vực hộ kinh doanh thêm 10–20%.
Hộ kinh doanh quy mô lớn có thể cân nhắc chuyển sang mô hình doanh nghiệp để:
được khấu trừ thuế đầu vào đầy đủ,
dễ mở rộng quy mô,
tiếp cận vốn và hợp đồng với đối tác lớn.
Dù có nhiều điểm tích cực, chính sách thuế mới cũng tạo ra không ít băn khoăn:
Việc dùng hóa đơn điện tử và ứng dụng kê khai là thách thức với người lớn tuổi hoặc kinh doanh truyền thống.
Hộ kinh doanh phải:
cài đặt ứng dụng,
ghi chép đơn hàng,
lưu trữ chứng từ,
sử dụng POS.
Những việc này tốn thời gian và có thể khiến họ e ngại.
Nếu dữ liệu từ sàn thương mại điện tử và hóa đơn không đồng bộ, có thể xảy ra sai lệch yêu cầu phải rà soát kỹ.
Tổng cục Thuế dự kiến triển khai các giải pháp hỗ trợ:
Ứng dụng thuế điện tử dành riêng cho hộ kinh doanh với giao diện đơn giản như một app ngân hàng.
Hướng dẫn trực tuyến qua video, chatbot, và đường dây nóng.
Văn phòng hỗ trợ lưu động, xuống trực tiếp các khu chợ, tuyến phố kinh doanh lớn để hướng dẫn hộ đăng ký hóa đơn.
Tích hợp dữ liệu tự động, giảm tối đa việc nhập tay.
Mục tiêu là để người kinh doanh nhỏ chỉ cần thao tác vài bước mỗi tháng là hoàn thành nghĩa vụ.
VAT đầu ra: 10%
VAT đầu vào hợp lệ: khoảng 5% doanh thu
Lợi nhuận: doanh thu – chi phí
Thuế TNCN: tính theo biểu suất dành cho kinh doanh (khoảng 10–20% lợi nhuận tùy ngành)
Mức thuế tổng thể sẽ cao hơn thuế khoán hiện nay nhưng phản ánh đúng quy mô thực tế.
Theo phân tích của các chuyên gia kinh tế, trong 3–5 năm tới, chính sách thuế mới có thể tạo ra sự dịch chuyển:
Hộ nhỏ có doanh thu vài chục triệu mỗi tháng vẫn duy trì hình thức hiện tại.
Hộ quy mô từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng mỗi năm sẽ cân nhắc chuyển đổi để tối ưu thuế và mở rộng thị trường.
Điều này phù hợp với mục tiêu chiến lược: xây dựng khu vực doanh nghiệp bền vững, giảm sự phụ thuộc vào kinh tế phi chính thức.
Từ năm 2026, quy định thuế đối với hộ kinh doanh sẽ bước vào giai đoạn cải cách sâu rộng. Chính sách mới hướng đến ba mục tiêu: công bằng – minh bạch – hiện đại, đồng thời đưa khu vực hộ kinh doanh tiến gần hơn với chuẩn quản trị tài chính chuyên nghiệp.
Dù còn nhiều thách thức, đặc biệt với nhóm hộ nhỏ và siêu nhỏ, nhưng về tổng thể, sự thay đổi này được kỳ vọng sẽ tạo môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh hơn, giúp ngân sách Nhà nước thu đúng, thu đủ, và thúc đẩy hành vi kinh doanh văn minh, chuẩn mực.
Trong thời gian từ nay đến hết 2025, các hộ kinh doanh cần chủ động cập nhật quy định, làm quen với công cụ số, chuẩn hóa lại quy trình bán hàng để bước sang năm 2026 một cách thuận lợi, giảm thiểu rủi ro và đảm bảo tuân thủ pháp luật đầy đủ.
Nhập email của bạn để nhận bản tin mới nhất của chúng tôi.
Liên hệ với chúng tôi
