04/12/2025
3
Trong những ngày gần đây, không khí tại các khu chợ truyền thống, trung tâm thương mại và cả những tuyến phố kinh doanh trực tuyến trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Sự tấp nập không chỉ đến từ hoạt động mua bán, dịch vụ mà còn từ sự chuẩn bị cấp tốc của hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước nhằm hoàn thành việc kê khai thuế theo cơ chế mới. Đây được xem là một bước ngoặt lịch sử, đánh dấu sự chuyển mình mạnh mẽ của khu vực kinh tế cá thể tiến vào kỷ nguyên chuyển đổi số toàn diện và minh bạch tài chính.
Sự thay đổi này, được áp dụng đồng bộ trên cả nước, đã tạo ra một "làn sóng" thích nghi chưa từng có. Từ người bán hàng rong tại các khu chợ cóc đến các chủ cửa hàng thời trang online doanh thu hàng tỷ đồng, tất cả đều đang phải làm quen với những quy tắc mới, đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ vào quy trình quản lý và kế toán. Sự tấp nập chuẩn bị này không chỉ là một nghĩa vụ, mà còn là một cơ hội để khu vực kinh tế phi chính thức này được "chính thức hóa" và phát triển bền vững hơn.
Cơ chế kê khai thuế mới chính thức thay thế cho phương pháp khoán thuế thu nhập truyền thống đã tồn tại hàng thập kỷ. Phương pháp cũ dựa trên việc ước tính doanh thu và ấn định một mức thuế cố định, thường gây ra tranh cãi về sự công bằng và không phản ánh đúng thực tế kinh doanh.
Theo quy định mới, các hộ kinh doanh phải tự kê khai doanh thu, dựa trên đó tính toán và nộp Thuế Giá trị gia tăng (VAT) và Thuế Thu nhập cá nhân (PIT). Nguyên tắc này đặt trách nhiệm và quyền chủ động tính toán lên vai người nộp thuế, đồng thời yêu cầu họ phải lưu trữ hồ sơ, chứng từ rõ ràng hơn.
Hai Nhóm Hộ Kinh Doanh Chính:
Nhóm Doanh thu trên 100 triệu đồng/năm: Đây là nhóm phải nộp thuế. Họ bắt buộc phải thực hiện kê khai hàng tháng/quý và chịu sự giám sát chặt chẽ hơn về dòng tiền và hóa đơn đầu ra/đầu vào.
Nhóm Doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm: Dù được miễn thuế (theo quy định về ngưỡng doanh thu chịu thuế), các hộ này vẫn phải thực hiện việc kê khai ban đầu để cơ quan thuế nắm được thông tin hoạt động. Điều này giúp các cơ quan quản lý nhà nước có bức tranh toàn cảnh về quy mô kinh tế phi chính thức.
Tiến sĩ Lê Đình Trung, chuyên gia về chính sách thuế tại Viện Nghiên cứu Kinh tế, nhận định: "Việc chuyển đổi sang kê khai thuế mới là động thái cần thiết để minh bạch nguồn thu, chống thất thoát ngân sách và tạo ra sự công bằng tuyệt đối giữa kinh doanh truyền thống và thương mại điện tử. Đây là bước đi quan trọng để Việt Nam hội nhập các chuẩn mực quản lý thuế quốc tế."
Anh Trần Thanh Tú, chủ một chuỗi cửa hàng ăn uống tại Hà Nội, cho biết: "Trước đây, mọi thứ chỉ cần ghi sổ tay. Giờ đây, chúng tôi phải thiết lập quy trình mới, từ việc ghi lại từng giao dịch nhỏ, xuất hóa đơn điện tử, cho đến đối chiếu số liệu cuối tháng. Đây là một sự thay đổi văn hóa làm việc, đòi hỏi phải có người chuyên trách hoặc phải thuê đại lý thuế hỗ trợ."
Sự tấp nập chuẩn bị này không chỉ là chuyện nộp hồ sơ mà là cuộc chạy đua về kiến thức và công nghệ. Nhiều hộ kinh doanh lớn phải đầu tư vào phần mềm quản lý bán hàng (POS) để tự động hóa việc ghi nhận doanh thu và lập báo cáo.
Sự thành công của chính sách thuế 2024 phụ thuộc lớn vào hạ tầng công nghệ. Chính phủ đã đầu tư mạnh vào các giải pháp số hóa để hỗ trợ các hộ kinh doanh thích ứng nhanh chóng.
Việc áp dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT) là bắt buộc đối với nhóm hộ kinh doanh phải nộp thuế. HĐĐT không chỉ đơn giản là phiên bản số hóa của hóa đơn giấy, mà nó là công cụ truyền tải dữ liệu giao dịch trực tiếp và tức thời đến cơ quan thuế.
Lợi ích kép: Hộ kinh doanh không cần phải đến cơ quan thuế để mua hóa đơn, tiết kiệm thời gian và chi phí. Cơ quan thuế lại có dữ liệu giao dịch gần như real-time để đối chiếu và quản lý.
Minh bạch trong giao dịch: HĐĐT giúp người mua hàng có thể dễ dàng kiểm tra tính hợp lệ của hóa đơn, góp phần chống gian lận thương mại.
Tổng cục Thuế đã phát triển và nâng cấp Cổng thông tin điện tử, trở thành nơi tiếp nhận duy nhất mọi thông tin kê khai thuế mới. Đây là nền tảng quan trọng giúp các hộ kinh doanh thực hiện các thao tác từ xa:
Đăng ký tài khoản và thông tin hoạt động.
Thực hiện kê khai doanh thu theo mẫu có sẵn.
Nộp thuế trực tuyến qua ngân hàng.
Tra cứu nghĩa vụ và lịch sử nộp thuế.
Theo thống kê sơ bộ từ Cổng thông tin, số lượng truy cập và đăng ký của các hộ kinh doanh đã tăng vọt 300% trong quý gần nhất. Điều này cho thấy sự tấp nập chuẩn bị là có thật và diễn ra trên diện rộng, đặc biệt ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, và Đà Nẵng.
Mặc dù chủ trương là đúng đắn, việc chuyển đổi mô hình quản lý và kê khai thuế cho hàng triệu hộ kinh doanh không phải là không có rào cản.
Rào cản lớn nhất nằm ở nhóm hộ kinh doanh lớn tuổi hoặc ở khu vực nông thôn, nơi việc sử dụng máy tính, Internet và các phần mềm kế toán còn hạn chế.
Bà Trần Thị Hoa, bán hàng tại Chợ Đồng Xuân (Hà Nội), chia sẻ: "Chúng tôi bán hàng từ sáng đến tối, chỉ quen với sổ sách. Bảo chúng tôi dùng máy tính, dùng ứng dụng là cả một vấn đề. Rất may là con cháu đã về hỗ trợ làm hồ sơ ban đầu. Đây không chỉ là kê khai, mà là một cuộc 'thi' kiến thức số."
Trước thực tế này, vai trò của các đại lý thuế và tổ chức hỗ trợ kinh doanh trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Đại lý Thuế: Họ trở thành cầu nối, giúp các hộ kinh doanh hoàn thiện hồ sơ ban đầu, thiết lập hệ thống kế toán đơn giản, và đại diện nộp tờ khai. Dịch vụ này đang bùng nổ, giúp giảm tải đáng kể cho cơ quan thuế.
Hội Doanh nghiệp/Hiệp hội Ngành nghề: Các tổ chức này liên tục mở các lớp tập huấn cấp tốc, giúp thành viên nắm vững các bước kê khai thuế mới và quy trình sử dụng hóa đơn điện tử.
Chị Nguyễn Thị Lan, chủ cửa hàng tạp hóa tại TP.HCM, chia sẻ thêm: "Lúc đầu, chúng tôi khá lo lắng vì quy trình mới phức tạp hơn. Nhưng sau khi được hướng dẫn sử dụng phần mềm, mọi thứ trở nên dễ dàng hơn nhiều. Giờ đây, việc kê khai hoàn toàn dựa trên dữ liệu bán hàng thực tế, giúp chúng tôi quản lý tài chính chặt chẽ hơn. Phương pháp này giúp chúng tôi quản lý tài chính chặt chẽ và minh bạch hơn, dù bước đầu có chút bỡ ngỡ."
Câu hỏi lớn nhất được cộng đồng và người tiêu dùng quan tâm là: liệu chính sách thuế 2024 này có ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa, đặc biệt trong bối cảnh lạm phát?
Các chuyên gia kinh tế tin rằng lợi ích vĩ mô sẽ áp đảo các lo ngại ngắn hạn:
Chống thất thu: Việc kê khai thực tế và sử dụng HĐĐT sẽ đóng kín lỗ hổng thất thu thuế trong khu vực kinh tế cá thể. Ước tính, việc quản lý chặt chẽ khu vực này có thể giúp ngân sách tăng thêm hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm.
Cạnh tranh Lành mạnh: Sự minh bạch thuế tạo ra một sân chơi công bằng giữa các loại hình doanh nghiệp. Doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) vốn phải chịu quy định nghiêm ngặt về kế toán và thuế sẽ không còn phải chịu cạnh tranh không cân sức với các hộ kinh doanh không kê khai đầy đủ.
Trong ngắn hạn, một số hộ kinh doanh có thể điều chỉnh nhẹ giá bán để bù đắp chi phí vận hành ban đầu cho việc thuê dịch vụ kế toán hoặc mua phần mềm. Tuy nhiên, thị trường sẽ nhanh chóng điều chỉnh do áp lực cạnh tranh.
Tiến sĩ Trần Đình Biểu, chuyên gia kinh tế khẳng định: "Việc chuyển sang kê khai thực tế sẽ giúp loại bỏ tình trạng thất thoát thuế. Điều này có lợi cho ngân sách quốc gia và tạo động lực cho các hộ kinh doanh chân chính phát triển bền vững. Quan trọng hơn, người tiêu dùng sẽ hưởng lợi từ hai yếu tố: chất lượng dịch vụ tốt hơn do các hộ kinh doanh buộc phải chuyên nghiệp hóa, và giá cả ổn định hơn do sự công bằng trong cạnh tranh."
Sự tập nập chuẩn bị này là một tín hiệu về sự chuyên nghiệp hóa. Khi buộc phải ghi nhận mọi giao dịch, các hộ kinh doanh sẽ phải tối ưu hóa chuỗi cung ứng, tìm nguồn hàng có hóa đơn rõ ràng, từ đó nâng cao chất lượng đầu vào của hàng hóa lưu thông trên thị trường.
Quy định kê khai thuế mới này không chỉ là một thủ tục hành chính mà còn là một cơ hội vàng để các hộ kinh doanh nâng cấp mô hình quản lý của mình, chuẩn bị cho sự phát triển thành các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong tương lai. Sự thay đổi này thúc đẩy toàn bộ khu vực kinh tế phi chính thức tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số quốc gia, một yếu tố then chốt để Việt Nam đạt được các mục tiêu phát triển bền vững và tăng cường năng lực cạnh tranh quốc tế.
Các hộ kinh doanh đang tấp nập chuẩn bị không chỉ vì nghĩa vụ, mà còn vì nhận thức rõ ràng về lợi ích lâu dài của sự minh bạch và chuyển đổi số. Cộng đồng và cơ quan quản lý cần tiếp tục hỗ trợ, đặc biệt về mặt kỹ thuật, để "cuộc cách mạng kê khai" này diễn ra suôn sẻ, mang lại lợi ích toàn diện cho cả Nhà nước, người kinh doanh và người tiêu dùng.
Nhập email của bạn để nhận bản tin mới nhất của chúng tôi.
Liên hệ với chúng tôi
